สารกำหนดปริมาณ

สารกำหนดปริมาณ (Limiting Reagent)

ในปฏิกิริยาเคมีกรณีที่มีสารเข้าทำปฏิกิริยากันไม่พอดี ทำให้ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นจะสิ้นสุดเมื่อสารใดสารหนึ่งหมด สาร ที่หมดก่อนจะเป็นตัวกำหนดปริมาณของผลิตภัณฑ์ของสารผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้น สารตัวนั้นเรียกว่า สารกำหนดปริมาณ (แปลเป็นไทยก็หมายความว่ามันเป็นตัวกำหนดปริมาณของผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้น) ตัวอย่างเช่น

ในการเตรียมสารประกอบ (NH₄)₂SO₄ ดังปฏิกิริยา

2NH₃(g)   +   H₂SO₄ (g)   —>     (NH₄)₂SO₄(aq)

ในสมการที่ดุลแล้วหมายความว่า NH₃ จำนวน 2 โมลหรือ 34 กรัมทำปฏิกิริยาพอดีกับ  H₂SO₄  จำนวน  1  โมลหรือ 98  กรัม  เกิดเป็น  (NH₄)₂SO₄จำนวน  1  โมล หรือจำนวน  132  กรัม

หากโจทย์กำหนดให้  มีสารตั้งต้นอย่างละ 8.5  กรัม  จำเกิด    (NH₄)₂SO₄ จำนวนกี่กรัม

วิธีคิด (หรือจะเรียกว่าแนวคิดก็ได้จ๊ะ) อันดับแรกต้องหาว่าสารใดในปฏิกริยาทำปฏิกิริยาหมด ซึ่งแสดงว่าสารตวนั้นเป็นสารกำหนดปริมาณ

หา สารกำหนดปริมาณ (Limiting Reagent) ได้โดยใช้มวลของสารที่เข้าทำปฏิกิริยาหารตัวเลขของสารที่โจทย์กำหนดมาให้ ในที่นี้ โจทย์กำหนดให้ มีสารตั้งต้น  8.5  กรัม ดังนั้นใช้ 34  เป็นตัวหารในกรณีของแก๊สแอมโมเนีย และ 98 เป็นตัวหารในกรณีของกรดซัลฟุริก ดังนั้นจะได้ว่า 8.5/34  เท่ากับ  0.25  และ  8.5/98   เท่ากับ  0.086

จะเห็นได้ว่า ในกรณีนี้  ค่าที่ได้ของกรดซัลฟุริกมีค่าน้อยกว่า แสดงว่าในกรณีนี้กรดซัลฟุริกเป็นสารกำหนดปริมาณ(หรือเรียกว่า H2SO4   เป็นตัวกำหนดปริมาณ จึงใช้ปริมาณของกรดซัลฟุริกเป็นตัวคิดคำนวณหาปริมาณของผลิตภัณฑ์  ดังนั้นจะได้ว่าเมื่อใช้  กรดซัลฟุริกจำนวน  8.5  กรัมในการทำปฏิกิริยา จะเกิด (NH₄)₂SO₄ จำนวน 11.4489 g   ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์

คิดได้มาจาก      [ (132  g) (8.5  g)] / (98  g )  จ๊ะ

แสดงว่าในปฏิกิรยา คงมี  NH₃ เหลืออีกจำนวน  5.5510 g  เพราะว่าถูกใช้ไปเพียง  2.9489  g    ( 2.9489  g + 8.5 g = 11.4489 g  ครับผม )  ลองคิดดูไม่อยากอย่างที่คิด

เขียนเรื่องเคมี

วันนี้เขียนเรื่องเคมีก็ได้ว๊ะ ไม่ได้พูดหยาบน่ะครับแต่เป็นนิสัย ถ้าไม่ชอบก็ด่าเลยน่ะ ไม่โกรธกันอยู่แล้ว ชิวชิว….

เอาเรื่องที่ใช้ได้ตลอดของเคมีดีกว่าน่ะ เอาเป็นว่าเรื่องปริมาณสารสัมพันธ์ เรื่องของเรื่องการเทียบหรือว่าตัวคูณ (ภาษาปะกิตเค้าว่ายูนิตแฟคเตอร์ อ่านว่ายูนิตแฟคเตอร์ แปลว่ายูนิตแฟคเตอร์)  ด้วยความเป็นจริงแล้วยูนิตแฟคเตอร์เป็นหน่วยหรือตัวคูณที่ได้มาจากการเทียบ ซึ่งเป็นการจำมาใช้ ใครจำดีก็ดีไป ถ้าจำมั่วแล้วจะยุ่ง แต่ว่าความเป็นจริงแล้วไม่ได้ยุ่งยากหรือมีความวิริสซามาหราแต่ประการได้ เป็นผลที่ได้มาจากการเทียบ(บัญญัติไตรยางค์=ข้อกำหนดสามบรรทัด) ตัวอย่างเรื่องของโมล

โมล ตามความหมายของโมลหมายถึงปริมาณของสารที่มีจำนวนอนุภาคเท่ากับจำนวนอะตอมของคาร์บอน-12 ที่มีมวล 12 กรัม (ซึ่งหมายถึง c-12 ที่หนัก  12 กรัม เมื่อนับจำนวนอะตอมแล้วจะได้จำนวนเท่ากับ  6.02 x 10 23 อะตอม  พอดิบพอดี  และเมื่อ ชั่งธาตุใด ๆ ก็ตามที่มีมวลเท่ากับมวลอะตอมเมื่อนับจำนวนอะตอมของธาตุนั้นปรากฏ(เอาปลากตธรรมดาก็ได้ไม่จำเป็นต้องเป็นปลากตคัง)จะได้จำนวนอะตอมเท่ากับ  6.02 x 10 23 อะตอม หรือเท่ากับเลขอาโวกาโดร ผู้รู้ทั้งหลายจึงสรุปได้ว่า ธาตุใด ๆ หนึ่งโมลมีจำนวนอะตอมเท่ากับเลขอาโวกาโดร หรือว่าถ้าเป็นสารประกอบหรือสารใด ๆ  จำนวนหนึ่งโมลจะมีจำนวนอะนุภาคเท่ากับเลขอาโวกาโดรหรือเท่ากับ  6.02 x 10 23  อะนุภาค     ดังนั้นจึงมีตัวคูณเป็น  1 mol/6.02 x 10 23 atom  ซึ่งอาจเลือกใช้เป็น  6.02 x 10 23 /1 mol       เลือกใช้ตัวคูณเอาเองนาจ้าาาา ตามที่หน่วยที่คำถามหรือโจทย์ต้องการ  ตัวอย่าง

โอโซน O3  จำนวน 18  กรัมมีจำนวนกี่โมเลกุล  สามารคิดได้เป็นดังนี้

จำนวน molecule  =  (18  g) (1 mol/48 g)(6.02 x 10 23 molecule /1 mol )  ซึ่งคำตอบที่ได้เท่ากับ  2.2575  x 10 23 molecule

ซึ่งในความเป็นจริงแล้วจะเห็นได้ว่าจำนวน 1 mol/1 mol หักล้างกันหมดจะ ซึ่งจะได้ตัวคูณใหม่ที่สามารถเขียนได้เป็น  6.02 x 10 23 molecule/48 g  ซึงจะทำให้โจทย์ข้อนี้คิดได้อย่างรวดเร็วแบบใหม่เป็น

จำนวน molecule  =  (18  g) (6.02 x 10 23 molecule /48 g)  ซึ่งคำตอบที่ได้เท่ากับ  2.2575  x 10 23 molecule

เห็นม๊ะ เคมีง่ายกว่าที่คิด แต่ต้องรู้จักคิดรู้จักความสัมพันธ์ ไม่เช่นนั้นมันคงไม่เป็นชื่อของบทเรียนหรอกครับ “ปริมาณสัมพันธื” ต้องคิดเองเรียบเรียงลำดับความคิดและก็ต้องฝึกฝนการคิดน่ะครับ ฝึกจากตัวอย่างให้มาก ๆ ให้หลากหลาย แล้วเคมีจะอยู่คู่คุณ เชื่อครูทวัตน์ดิ บ๊ายบาย สองจุ๊บ กูดซาราไนท์

ยืมเพื่อนมาย่า

กลยุทธ์ในการบริหาร ใครใครก็ต้องการให้หน่วยงานหรือองค์กรที่ตนเป็นผู้นำพาเดินสู่ความเจริญก้าวหน้า ไม่เสมอไปสำหรับนักบริหารที่ทำได้ดังที่คิดดังที่หวัง ยิ่งนำพายิ่งกลับดิ่งลงเหว เป็นเพราะว่าความไม่นำพาของตน เชื่อมั่นตน หลงตน จึงเป็นหนทางที่ทำให้องค์กรทรุดลงทรุดลง เป็นผลว่านักบริหารมีหลักในการบริหารที่ดี(ในทางต่ำต่ำ)ตรงตามหลักพรหมวินาศสี่ อันประกอบด้วย หนึ่ง… หลงอำนาจ     สอง… ฉ้อราษฎร์บังหลวง     สาม… หลอกลวงลูกน้อง   และก็สี่…  ยกย่องคนเลว   รับรองได้ครับว่าวินาศอย่างเห็นเห็น ใครต้องการทำให้องค์กรตกต่ำนำไปใช้ได้น่ะครับไม่สงวนลิขสิทธิ์  และในปัจจุบันกระแสของอัตลักษณ์กำลังมาแรง แรงมากมาก หากผู้นำองค์กรไม่เข้าใจในอัตลักษณ์ขององค์กร พังครับพังแน่แน่ ขอบอกขอบอก ไม่รู้ไม่ว่าไม่เข้าใจไม่เป็นไร แต่ไอ้ที่เข้าใจผิดนี่ซิยิงเลวร้ายกว่าเข้าไปอีกน่ะครับ  ยกตัวอย่างผู้บริหารที่เป็นผู้นำองค์กรที่เข้าใจผิดผิดคิดว่าถูกอย่างเช่น อัตลักษณ์ของ ผู้บริหารองค์กรคนหนึ่งมีลักษณ์เด่นมาก น่าคบ น่าเชื่อถือ น่าเอาเป็นแบบอย่าง แต่ใครเอาก็เอาเถอะครับผมคนหนึ่งละไม่เอาด้วย ดูอย่างอัตลักษณ์ของผู้บริหารคนนี้คนที่มีอัตลักษณ์เป็นอย่างนี้น่ะครับ พอเข้ามาในหน่วยงาน หรือในองค์กรก็จะทำตัวซะเป็นแบบ  “รบหมา  ด่าครู ดูวงจร ต้อนไก่วัด ฉัดนักเรียน เวียนนักการเมือง”  ไงครับอัตลักษณ์ของเค้าน่าหยักแหยงดีมั๊ย ผมก็จะบอกว่า คบได้ ใครคบ คบ ต๊ะ แต่กูไม่คบ” (ไม่ได้หยาบคายน่ะครับขอใช้ภาษาพ่อขุนฯ นิสหนึ่ง)  ทวัตน์  ชูชนะกิจครับ เป็นอาหารว่างไว้ขบคิดน่ะครับ บ๊ายบาย….

คิดอย่างไรเขียนอย่างนั้น

ในโลกของความคิด ในโลกของความเป็นจริง คนส่วนมากคิดอย่าง เขียนอย่าง พูดอย่าง ช่างทรยศต่อความคิดตัวเองซะงั้น ในสังคมทุกวันหาคนที่คิดแล้วกล้าเขียนเขียนตามความคิดที่คิดได้ไม่ทรยศต่อความคิด ช่างหายากหาเย็น

คิดอย่างไรเขียนอย่างนั้น ใกล้เคียงกับคิดไปเขียนไป เนื่องจากคิดไปเขียนไปเป็นการเขียนบนความคิดที่สดใหม่ ไม่ได้กลั่นกรองไม่ได้เรียบเรียงเขียนไปเถอะครับถูกบ้างวผิดบ้าง เป็นเรื่องปกติของผมครับ (เพราะว่าผมมีอาชีพเป็นครูครับ (ผิดเป็นครู))  วันนี้ผมคิดได้แค่นี้แหล่ะครับ แล้วค่อยคิดและก็มาเขียนใหม่น่ะครับ อย่าลืมติดตามและให้กำลังใจผมน่ะครับ ขอบคุณครับ ครูทวัตน์

เรียนเคมี

มีหลายคนบอกว่า การเรียนรู้และทำความเข้าใจกับเนื้อหาในวิชาเคมีฝากไว้กับตัวตนของตนเองประมาณเก้าสิบเปอร์เซ็นต์ล้วน ๆ  อีกสิบเปอร์เซ็นต์ได้จากการชี้แนะจากผู้รู้ หรือคนอื่น ซึ่งจะสอดคล้องกับคำคำหนึ่งที่กล่าวไว้ว่า ” สามวันจากเคมีเป็นอื่น” ซึ่งก็เป็นไปตามกฏของการใช้และไม่ใช้ ในกรณีที่เรียนรู้แบบแตะที่ผิว สามวันจากเคมี… หายจริงจริงครับ แต่ถ้าเรียนรู้ถึงแก่นแท้ของเคมีแล้วรับประกันได้เลยครับว่าเหมือนกับท่านฝึกเดินตอนสมัยเป็นเด็กตัวน้อย ๆ หลังจากที่ท่านเดินได้แล้วท่านจะไม่มีวันลืมวิธีการเดินโดยเด็ดขาด ถึงแม้นว่าคุณจะไม่ได้เดิน เป็นวัน เป็นเดือน เป็นปี หรือหลายปี ก็ตามท่านยังคงเดินได้(ปร๋ออออ) หลังจากท่านเดินเป็นแล้วท่านจะมีพัฒนาการของการเดินเรียนรู้การเดิน เทคนิคการเดินที่หลากหลายนำไปใช้ได้ในหลายหลายสถานการณ์ ฉันใดก็ฉันนั้น หากเรียนเคมีรู้ลึกถึงแก่นแล้ว รู้ลึก รู้จริง เป็นเรื่องเรื่อง ท่านก็สามารถที่จะสามารถพลิกแผลงได้ตามกระบวนยุทธ์ สามารถนำมาเชื่อมโยงเข้าด้วยกันได้ เชื่อผมเถอะครับขอร้องล่ะนะ เรียนรู้เป็นเรื่องเรื่อง รู้ให้จริง รู้ให้ลึก รู้ให้ถึงแก่น แล้วท่านจะพบกับคำว่า ” เคมีเรียนได้ง่ายกว่าที่คิด”